ANJİO NEDİR? NASIL YAPILIR?
Anjiyo damarlarda kanın akışına engel olan bir durumu tespit etmeye yarayan testtir. Bir kateter yardımı ile vücut içerisine gönderilen boyanın damarlardan geçişinin görüntülenmesiyle yapılır. Kateterin giriş noktasına göre farklı şekilde adlandırılabilir. Operasyon sırasında herhangi bir damarda tıkanma veya daralma tespit edilirse doktor çeşitli yöntemler ile bu damara müdahale edebilir.
Anjiyo Nedir?
Damarlarda, kan ile vücut ve organların ihtiyaç duyduğu oksijen ve çeşitli besin maddeleri taşınır. Bu maddeler sayesinde beslenen doku ve organlar görevlerini yerine getirebilir. Bu damarlarda meydana gelen herhangi bir sorun vücudun beslenmesine engel olabilir. Uzun süre beslenemeyen doku ve organlarda organ yetmezliği, kangren gibi ciddi durumlar meydana gelebilir. Bu nedenle damar sağlığı düzenli olarak takip edilmelidir. Anjiyo, kan damarlarında daralma, tıkanma gibi durumların teşhis edildiği bir testtir. Anjiyo işlemi X ışın görüntüleri kullanılarak gerçekleştirilir. Bunun için kan dolaşımına sıvı bir madde enjeksiyon edilir. Sonrasında tarama yardımı ile bu maddenin damarlarda izlediği yol görüntülenir. Böylece kanın vücutta nasıl dolaştığı görülmüş olur. Damarda meydana gelen daralma, tıkanma, pıhtı gibi durumlar izlenen görüntünün incelenmesi ile tespit edilir. Vücudun hangi kısmının kontrol edildiğine bağlı olarak birkaç farklı anjiyo çeşidi vardır:
· Koroner anjiyografi: Kalp ve yakınındaki kan damarları kontrol edilir.
· Serebral anjiyografi: Beyin ve çevresindeki kan damarları kontrol edilir.
· Pulmoner anjiyografi: Akciğeri besleyen kan damarları kontrol edilir.
· Böbrek anjiyografi: Böbrekleri besleyen kan damarları kontrol edilir.
Bazen işlem sırasında X ışını yerine taramalar kullanılabilir. Bu işlem BT anjiyo olarak adlandırılır.
Anjiyo Neden Yapılır?
Anjiyografi vücuttaki damar sağlığını ve kanın damarlarda nasıl aktığını kontrol etmek için yapılır. Damarlardaki herhangi bir problem sonucunda bazı hastalıklar gelişebilir. Doktorunuz bu hastalıklardan herhangi birinden şüphelenirse sizde anjiyo isteyebilir. Bu hastalıklar genellikle şunlardır:
· Ateroskleroz
· Periferik arter hastalığı
· Beyin anevrizması
· Anjina
· Kan akışındaki pıhtılar yüzünden kalp kaslarına kan akışının azalması
· Pulmoner emboli
· Böbreklere kan akımında tıkanıklık
Ancak bunlar dışında da kan damarlarını etkileyen herhangi bir durumda anjiyo teşhis veya tedavi seçeneği olarak uygulanabilir.
Anjiyo Nasıl Yapılır?
Anjiyo işlemi kanın vücut içerisinde nasıl dolaştığını gözlemlemek amacıyla yapılır. İşlem öncesi, sırası ve sonrasında dikkat edilmesi ve hazırlanması gereken bazı durumlar vardır.
Anjiyo Öncesi
Anjiyo işlemine başlamadan önce doktorunuz kan pıhtılaşması, organların sağlığı gibi genel sağlık durumunuzu kontrol eder. Bunun nedeni işlem sırasında oluşabilecek sorunları önceden tespit etmektir. Testten önce şunlara dikkat etmeniz gerekir:
· Düzenli olarak kullandığınız ilaçlar varsa bunları işlemden önceki gece kullanıp kullanamayacağınızı doktorunuza danışmalısınız.
· İşlemden önce aspirin türevi ilaçları, 72 saat önce warfarin gibi kan sulandırıcı ilaçları, en az 5 gün önceden klopidogrel (kalp hastalığı ve felç riskini azaltır) ve türevi ilaçları almayı bırakmalısınız.
· İşlemden önceki gece hiçbir şey yememelisiniz.
· İşlem günü sabah kahvaltısı etmeniz gerekiyorsa berrak sıvıları tercih etmelisiniz. (et suyu, çay, kahve gibi)
Anjiyo Sırasında
Anjiyo sırasında X ışını kameraları birçok açıdan fotoğraf çekmek için sürekli hareket halinde olur. İlk olarak kolunuza bir damar yolu açılır ve buraya bir damar yolu aparatı takılır. Ardından damar içerisine sakinleştirici ve diğer ilaç ve sıvılar verilebilir. Sakinleştiriciden dolayı işlem sırasında uykuda olabilirsiniz. Herhangi bir sorun oluştuğunda tespit edebilmek için göğsünüze elektrotlar bağlanarak kalbiniz izlenir ve nabız oksimetresi ile kandaki oksijen miktarı takip edilir. Ardından kateterin yerleştirileceği bölgeye geçilir. Kateter kasıktan veya koldan uygulanabilir. Varsa ilk olarak bu bölgedeki bir miktar saç tıraş edilir, yıkanır ve dezenfekte edilir. Ardından lokal anestezi işlemi ile kateterin uygulanacağı bölge uyuşturulur. Kateterin yerleştirileceği bölgeye küçük bir kesi atılarak atardamara bir iğne yardımıyla ulaşılır. Ardından iğnenin içinden bir tel geçirilir ve kateter isimli ince tüp büyük artere yaklaştırılır. Kateterden damara bir miktar kontrast madde enjekte edilir. Bu işlemler gerçekleştirilirken lokal anesteziden dolayı herhangi bir ağrı veya acı hissedilmez. Boya enjekte edildikten sonra röntgen çekilmeye başlar. Böylece kanın vücuttaki hareketi monitörden izlenir. Doktorunuz bir tıkanıklık görürse hemen bölgeye anjiyoplasti ile müdahale edebilir. Arterdeki tıkanıklığı gidermek için küçük bir balon yardımıyla duvarın genişletilmesi hedeflenir. Bu işlemden sonra tıkanıklık büyük oranda giderildi ise ek bir işleme gerek kalmayabilir. Ancak anjiyoplasti sadece geçici bir iyileşme sağladıysa stent adı verilen metal bir tüp yardımıyla damarın açık kalması sağlanabilir. Bunların dışında bypass ameliyatı da tıkanıklığı gidermenin seçeneklerinden biridir.
Anjiyo Ne Kadar Sürer?
Anjiyo işlemi doktorun hızına göre veya hastanın sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Genellikle sadece anjiyonun yapıldığı sonrasında ek bir müdahaleye gerek duyulmadığı durumlardan bu prosedür yaklaşık olarak 30 dakika ile 1 saat arasında sürebilir.
Anjiyo Riskleri
Anjiyo bir ameliyat değildir. Damardaki kan akışının izlendiği bir operasyondur. Ancak duruma göre doktor damara müdahale edebilir. Bu durumda ciddileşen operasyon bazı riskler içerebilir.
· Kan akışını izlemek için vücuda enjekte edilen kontrast maddeye alerjiniz olabilir. Bu durumda işlem sırasında kaşıntı gibi daha basit reaksiyonlardan nefes almada zorluk gibi daha ciddi reaksiyonlara kadar çeşitli durumlar meydana gelebilir.
· Kateterin takıldığı bölgede kanama veya enfeksiyon riski mevcuttur. Bu nedenle işlem sonrasında bölgeye iyi bakılmalıdır.
· İşlem sırasında bazen kalbi yavaşlatmak amacıyla beta bloker ilaçlar kullanılabilir. Bu durum astımı olan kişilerden nefes darlığına neden olabilir.
· Anjiyo işleminde X-ışınları kullanılır bu da bir miktar radyasyona maruz kalacağınız anlamına gelir. Normalde bu miktar oldukça düşüktür. Ancak hamileler için az miktarda radyasyon bile uygun olmayacağı için hamile kadınlarda uygulanamaz.
Anjiyo Sonrası
İşlemden önce işlemi gerçekleştirecek olan doktor hastadan yanında su getirmesini ister. Bunun en önemli nedeni işlemde kullanılan kontrast maddenin böbreklere zarar verme riskini en aza indirmektir. Hastanın fazla miktarda su içmesine engel olan bir sağlık problemi yoksa işlemden sonra işlemden sonraki 2 saat içerisinde yaklaşık olarak 2 litre sıvı tüketmesi önerilir. İşlemden sonra hasta odaya geldiğinde operasyonu gerçekleştiren doktor kateteri çıkarır. Ancak kateter çıkarıldıktan sonra özellikle kasıktan yapılan anjiyo işleminde işlemin yapıldığı bölgeye kum torbası yerleştirilir. Yerleştirilen kum torbasının yaklaşık olarak 6 saat boyunca tutulması ve kaldırılmaması gerekir. Aynı zamanda bacağın hareket ettirilmesi kanamaya neden olabileceğinden bu süre içerisinde hasta tuvalet ihtiyacı için kalkmamalı, bu konuda yanındakilerden yardım almalıdır. İşlem sonrasında geceyi hastanede geçirmenize gerek yoktur. Ancak hem yorgunluktan hem de lokal anesteziden dolayı yanınızda size eşlik edecek bir refakatçi ayarlamanız iyi olabilir. Öksürme gibi ani hareketler kanamaya neden olabilir, bu nedenle ani bir refleks durumunda işlem yapılan bölgeye el ile baskı yapılmalıdır. Anjiyo işleminden sonra nadiren işlem yapılan bölgede şişlik, ödem gibi durumlar görülebilir. Hastaneden çıktıktan sonra hasta günlük hayatına devam edebilir. Anjiyo sonrası nadiren işlem yapılan bölgede ağrı, şişlik ve ödem görülebilir. Bu durumda vakit kaybetmeden doktora danışılmalıdır.