TURUNCU KOD – KBRN
- KBRN; kimyasal, biyolojik, radyoaktif ve nükleer ajanların yol açtığı tehlikeli durumlardır. Kitle imha silahları, endüstriyel kazalar, nükleer ve radyolojik kazalar birer KBRN tehdididir.
- Kimyasal, biyolojik ve radyoaktif etkilere maruziyet; kitle imha silahlarının kullanımı neticesinde ortaya çıkabileceği gibi, hastane içerisinde özellikle laboratuvar ortamında, radyoloji ve nükleer tıp ünitelerinde meydana gelen kazalar neticesinde de görülebilir.
- Ayrıca, kimyasal madde üreten fabrikalar, kimyasalların bulunduğu depolar, kimyasalların taşındığı tanker, kamyon, tren, gemi gibi araçlar, boru hatları, salgın hastalıklar, radyoaktif malzeme bulunan yerler, nükleer reaktörler vb. daima birer KBRN tehdidi durumundadır.
KİTLE İMHA SİLAHLARI
Kimyasal Savaş Ajanları - Sinir Ajanları: Tabun (GA), Sarin(GB), Soman(GD), Vx
Yakıcı Ajanlar: Hardal, Mustard, Azotlu Mustard, Lewisit
Akciğer İrritanları: Fosgen, Difosgen, Klor, Klorpikrin
Sistemik Zehirler: Hidrojen Siyanür, Hidrojen Klorür, Hidrojen Sülfür
Kapasite Bozucu Ajanlar: BZ, LSD
Kargaşa Kontrol Ajanları: CN,CS, CR, DM
Bitki Öldürücü Ajanlar: 2,4-d-Kakodilik asit
Biyolojik Silahlar: Diğer canlılar üzerinde zararlı etkiler yaratmak maksadıyla kullanılan bakteri, virüs, mikrobiyal toksinler vb. ajanlardır. Bu tanım genellikle biyolojik olarak elde edilen toksinleri ve zehirleri de kapsayacak şekilde genişletilir.
- Biyolojik savaş araçları, yaşayan mikroorganizmaları ( bakteri, protozoa, riketsia, virüs ve mantar ) içerdiği gibi, bitkiler ve hayvanlar tarafından üretilen toksinleri ( kimyasallar ) de kapsar.
- Biyolojik savaş maddeleri vücuda, solunum sistemi, sindirim sistemi, deri, tenasül organları ve göz konjiktivaları ile girerler.
- Biyolojik silahların kitleleri imha edici özellikleri yanında kolay ve ucuz elde edilmeleri, etkilerinin kalıcı ve giderek artıcı olması, kolay uygulanabilir olması ve maruz kalındığında da geç farkına varılması nedeniyle önemlidirler.
Nükleer Silahlar: Yüzlerce kilo ağırlığında konvansiyonel patlayıcı içerir. Aynı anda birçok etki yapan, çok geniş alana yayılabilen ve radyolojik etkilere sahip silahlardır. Etkileri çarpma, temel radyasyon, yüksek ısı, elektromanyetik dalga etkileri ve radyoaktif serpintidir. Çarpma etkisi insanları yıkılan binaların enkazı altında bırakarak ya da fırlatarak ciddi yaralanmalara sebep olur. Yüksek basınç nedeniyle hava içeren iç organlarda hasar oluşur. Isı etkisi ise deri yanıkları ve körlüğe neden olur.
Nükleer silahlarla ortaya çıkan en büyük tehlike patlama ve yangınların çeşidiyle bağlantılı olmaksızın ortaya çıkan iyonize radyasyondur. Nükleer silahlarla olan patlama ve yangınlara diğer konvansiyonel patlama ve kazalardaki gibi müdahale edilir
RİSK MİNİMALİZASYONU İÇİN ALINACAK TEDBİRLER
LABORATUVAR KAZALARINA KARŞI ALINAN KORUNMA TEDBİRLERİ
- Laboratuvarlarda çalışma esnasında personelin yutma, soluma, direkt temas ve kesici – delicinin deriye geçişi ile kimyasal ve biyolojik tehlikelere maruz kalması mümkündür. Bu tip laboratuvar kazalarından korunmak için alınacak önlemler ile personelin ve birim yetkililerinin sorumlulukları Bodrum devlet hastanesi “Laboratuvar Güvenlik rehberi” ile düzenlenmiştir.
KİMYASAL TEHLİKELERE KARŞI ALINAN KORUNMA TEDBİRLERİ
1. Kullanılan kimyasalların özellikleri bilinmelidir.
2. Çalışma yapılırken reaksiyona girebilecek maddeler bir arada bulundurulmamalıdır.
3. Kimyasallarla güvenli çalışma için uygun kişisel koruyucu ekipman kullanılmalıdır.
4. Çalışma sırasında sadece gerekli kimyasal bulundurulmalıdır.
5. Kimyasal kullanılmadan önce karşılaşılacak tehlikeler gözden geçirilmelidir.
6. Kullanılmadan önce etiketler gözden geçirilir ve kimyasalın doğruluğu kontrol edilir.
7. Kimyasallar mümkün olduğunca en küçük miktarlarda bulundurulmalı ve kullanılmalıdır.
8. Kimyasalları taşırken kırılmasını önlemek için taşıyıcı kullanılmalıdır. Şişeyi hiçbir zaman boynundan tutmayıp, şişenin boyutuna göre bir veya iki elle gövdesinden sıkıca tutmak gerekir.
9. Asidi suyun içine ağır ağır ilave ederek ve yavaşça karıştırarak seyreltmek gerekir. Konsantre asit üzerine su ilavesi kesinlikle yapılmaz.
BİYOLOJİK TEHLİKELERE KARŞI ALINAN KORUNMA TEDBİRLERİ
1. Tüm hastaların kan ve vücut sıvıları potansiyel biyolojik tehlike olarak görülmelidir.
2. Hasta materyali ve kimyasallarla çalışırken mutlaka eldiven ve önlük giyilmelidir.
3. Gereklilik halinde diğer kişisel koruyucu ekipman kullanılmalıdır.
4. Kan, vücut sıvılarına temastan, eldiven çıkarıldıktan ve hastalarla temastan sonra eller yıkanmalıdır.
5. Tüm kesici delici maddeler uygun şekilde ayrılmalı ve kesici delici tıbbi atık kutusu kullanılmalıdır.
6. Ayakkabılar tüm ayağı örtmelidir. Uzun saçlar, materyal ve cihazlarla teması önlemek için bağlanmalıdır.
7. Laboratuvarda yakıcı maddelerle çalışırken kontakt lens takılmamalıdır. Lens yakıcı maddelerin korneada birikmesine neden olabilir.
8. Kişisel koruyucu ekipman birden fazla kişi tarafından kullanılıyorsa kullanım sonrası dezenfekte edilerek kaldırılmalıdır.
RADYOAKTİF TEHLİKELERE KARŞI ALINAN KORUNMA TEDBİRLERİ
1. Bodrum devlet hastanesi’nde Nükleer Tıp Bölümü ve Radyasyon Onkolojisi Bölümü yoktur. Hastanemizde radyoaktif madde kaynaklı tehlike oluşabilecek birimler; sadece Radyoloji birimidir.
2. Radyoloji birimi; Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nun ( TAEK ) standartlarına uygun olarak düzenlenmiştir ve TAEK’ten lisans alarak çalışmaktadır. Lisans her beş senede bir yenilenir.
6.Radyoaktif Tehlikeler Karşısında Yapılması Gerekenler
Yüzey Kontaminasyonu Halinde
- - Dökülen sıvının üzerine hemen emici bez veya kağıt konularak yayılması önlenir, çevresi işaretlenir ve üzerinden geçişler engellenir.
- - Temizlik esnasında mutlaka eldiven giyilir ve bulaşmış malzemelerle ıslak kâğıtların içine konulabileceği plastik bir torba bulundurulur.
- - Dökülen maddenin üzerine konulmuş olan bez veya kâğıtlar alınır ve bir havlu ile bulaşma alanı dıştan içe doğru olmak üzere kurulanır.
- - Alan iyice kurulandıktan sonra temizleme malzemeleri ( dekontaminasyon ilaçları ) ile ıslatılmış kâğıt havlu ile silinir.
RADYASYON TEHLİKESİNE KARŞI ALINAN KORUNMA TEDBİRLERİ
1.Radyoloji Bölümü’nde radyasyon tehlikesi olan alanların girişine “RADYASYON TEHLİKESİ” ve “HAMİLELER ve HAMİLELİK ŞÜPHESİ OLANLAR GİREMEZ” şeklinde sarı uyarı levhaları asılır.
2. Hamile personel radyasyon alanı dışında görevlendirilir.
3. Teknisyenler kurşun paravanlar arkasında çalışır.
4. Yerden havalandırma sistemleri yapılır.
5. Personel dozimetre takar. Dozimetreler Türkiye Atom Enerjisi Kurumu tarafından belli aralıklar ile kontrol edilerek personelin maruz kaldığı radyasyon miktarı takip edilir.
DEKONTAMİNASYON
- Dekontaminasyon, KBRN ajanlarına maruz kalan hasta, bina, alan ve araçlara, kontaminasyonun giderilmesi amacı ile yapılan fiziksel ve kimyasal temizleme işlemidir. Amaç; kimyasal olarak yıkımı sağlamak ve fiziksel engelleme ile zararları sınırlamaktır. Dekontaminasyon için mevcut durum ve var olan imkânlara göre farklı yöntemler kullanılabilir. Bunlar; yıkama, durulama, kurutma, absorban materyalle emdirme ve ısı ile uzaklaştırmadır.
- Bodrum devlet hastanesi’nin dekontaminasyon ünitesi, Acil Servis Ambulans Girişi’nde yer alır. Ünitenin iki kapısı bulunmaktadır. Giriş kapısı,kontamine olmuş hastaların,temiz hastalar ile karşılaşmaksızın üniteye girmesine olanak sağlamakta; çıkış kapısından doğrudan Acil Servis’in içine geçilebilmektedir.
TURUNCU KOD ( KBRN ) PROSEDÜRÜ
1.AMAÇ: Kitle imha silahlarının kullanımı veya kimyasal, biyolojik, nükleer ve radyolojik kazalar neticesinde kontamine olarak hastaneye başvuran hastaları en sistemli ve hızlı şekilde dekontamine etmek ve gerekli tıbbi desteği sağlamaktır.
2.KAPSAM: Bu prosedür, hastane içerisinde kimyasal, biyolojik ve radyoaktif maddelerle çalışan personelin fiziki olarak zarar görmesini önlemek için alınması gereken tedbirlerin tespit edilmesini ve KBRN ajanlarına maruz kalarak hastaneye başvuran hastaların en sistemli ve hızlı şekilde dekontamine edilerek tedavilerine başlanması için yapılacak düzenlemeleri kapsar.