(MR) Manyetik Rezonans
14 Şubat 2023

         Gündelik hayatta dilimize ‘’MR’’ olarak geçmiş olan bu teknik, yüksek manyetik olarak oluşturulmuş bir alan içerisinde hidrojen ve buna benzer çekirdeklere gönderilen uyarı sonucu bunların yaydığı sinyalleri güvenilir bir görüntüye dönüştürme tekniğine dayanan bir görüntüleme yöntemidir. Bu alanda güçlü manyetik bir yer oluşturularak devreye konulan radyo dalgalarıyla bu dalgaların insan vücudundaki hasta ve sağlam dokuları birbirinden ayırt etmeye çalışılır. Bu yöntemde vücuttaki yumuşak ve hassas dokulara güvenilir bir biçimde bir teşhis konması amaçlanır.

 

Manyetik Rezonans’ın Kullanıldığı Hastalıklar

Herhangi bir kemik sıkıntısında röntgen muayenesi yapılabilecekken, Manyetik Rezonans (MR) daha kapsamlı hastalıklarda kullanılır. MR’ın sık kullanıldığı ve doğru teşhisin olduğu bölgeler insan vücudundaki yumuşak kas ve doku olan kemiksiz bölgelerdir. Kemiksiz kısımdaki bir hastalığı klasik bir röntgen muayenesiyle teşhis etmek çok zordur. Röntgen ve diğer bilgisayarlı tomografilerin yetersiz kaldığı yerde MR devreye girmektedir. MR’ın başlıca kullanıldığı rahatsızlıklardan biri nörolojik hastalıklardır. Beyin ve damar hastalıkları, baş ağrısı (migren), halk dilinde sara olarak bilinen epilepsi, kas ağrıları, uyku bozuklukları, baş dönmesi, beyin tümörü gibi nörolojik hastalıklara tanı koymada kullanılır. Bunların yanında göz rahatsızlıklarında, çene eklemlerinin kaymasında, omurga düzleşmelerinde, disklerde kayma ve disk fıtığı sorunlarında, bel ve boyun fıtıklarının tedavisinde de kullanılan bir yöntemdir. Nörolojik ve kas, kemik hastalıklarıyla beraber iç organlarının da işlevini kontrol etmede kullanılan güvenilir bir yöntemdir. Kalp sorunlarında, göğüs ağrıları ve sıkışmasında, mide, karın ve iç organlarda da Manyetik Rezonans (MR) ile güvenilir bir sonuca varmak mümkün hale gelebiliyor. MR'nin kanser tedavisinde de kullanıldığını görmekteyiz. Vücuttaki yumuşak dokulardaki kanserli hücreler bu sayede teşhis edilebilir.

MR vücudun her alanını görmek için doğru tekniklerle kurgulanmış güvenilir bir program olduğu için her bölgede rahatlıkla kullanılabilir bir teknik. İnsan anatomisinin tamamında kullanılabilir bir programa sahip bir görüntüleme tekniği. Beynin atardamar ve toplardamar yapısını görüntüler. Boyun düzleşmesi, gırtlak ve boğaz ile beraber tükürük bezlerine kadar dil ve etrafındaki hastalıkları görüntüler. Karın, iç organlar, bel, boyun ve omurga, kol, diz ve kalça eklemleri, el ve ayak bilekleri ile beraber vücudun tamamının oluşturduğu rahatsızlıklar bu sayede teşhis edilebilerek uygun tedaviye başlanabilir.

bilinmesi be dikkat edilmesi gereken başlıca unsurlar aşağıda belirtildiği gibidir;

MR Manyetik Rezonans Nasıl Çekilir

  • MR çekinirken çekilmeden önce hastaya tavsiye edilen tıbbi bir işlem yoktur. Yani tedavi olmaya gittiğinizde sizden aniden bir MR çekilmesi istenebilir. Bunun için gün içinde yemiş olduğunuz bir şey veya yapmış olduğunuz başka bir şey MRın çekilmesini etkilemeyecektir.
  • Doktorunuz önceden sizi uyarıp belirtmediyse kullandığınız ilaçları kullanmanızda bir sakınca yoktur.
  • Manyetik Rezonans (MR) tekniğinde çok güçlü manyetik bir ortam olduğu için hastanın üzerinde herhangi bir metal olmamalıdır. Üzerinizde bulunan metal para, saat, tel tokalar, metal madde içeren takılar, gözlük, kredi kartı, takma dişler, peruklar, takma saç işlemi yapılırken saça yapıştırılan metal parçalar, kulak, burun ve vücudun çeşitli gölgelerine takılan piercingler, işitme için kullanılan cihazlar ve metal kopçaları olan iç çamaşırları dahi MR’ a girmeden önce çıkarılmalıdır.
  • Hasta her ihtimale karşı MR’ a girmeden daha önce geçirdiği hastalıklar ve operasyonlar gibi tıbbi geçmişini rapor edecek bir form doldurmalıdır. Çünkü MR alanı kapalı bir alan olduğu için hasta sıkıntı yaşayabilir.
  • MR çekileceği zaman hastaya uygun kıyafetler giydirilir ve iki uç kısmı açık uzun bir cihazın içindeki hareketli bir masaya yatırılır. Hasta eğer isterse odada bir kişi yanında kalabilir ama görüntüleme başladığında hasta tüpün içinde tek başına kalacaktır. Hastayı başka bir odadan izleyen bir radyoloji uzmanı olur. Hasta kendisini rahatsız edecek bir durumla karşılaştığında mikrofon ile radyoloji personeliyle iletişime geçebilir.
  • MR’ ın çekildiği alan dar ve basık olduğu için kapalı alan korkusu olan hastalar için uygun olmayabilir. Eğer hasta bu şekilde bir duruma maruz kalamayacak derecede bir korkuya sahipse sakinleştirici veya anestezi uygulanabilir.
  • MR tamamıyla ağrısız bir görüntüleme tekniğidir. Bu sebeple içeride durmak büyük bir güçlük oluşturmaz. MR’ da kalma süresi yapılan görüntülemeye göre değişiklik gösterebilmektedir. Bu görüntüleme süresi çoğunlukla 15 ile 60 dakika arasında sürmektedir.
  • MR çekimi sırasında hastayı rahatsız eden bir diğer etken yüksek sestir. Sürekli olarak yüksek sese maruz kalma durumu vardır. Hasta çok rahatsız olursa ve talep ederse kulaklık verilebilir böylece hastanın sesten daha az etkilenmesi amaçlanır.
  • Kalp pili veya kalbinde başka metal bulunan hastalara MR yöntemi uygulanamaz. Çünkü MR çekilen sürede yüksek manyetik alan vücut içerisindeki bu metalleri çekerek hastanın çok ciddi bir şekilde yaralanmasına sebep olabilir. Eğer tıbbi önlük gerekli görülmemişse üzerinizdeki kıyafette pantolon fermuarı veya vücuda takılan metaller olmamasına çok dikkat edilmelidir.

Hamile ve Çocuklarda Manyetik Rezonans Çekimi

Hamilelerde MR çekiminin olup olamayacağı da çok sık karşılaşılan sorulardan birisidir. MR her yerde söylendiği gibi yan etki bulundurmayan güveli bir görüntüleme yöntemidir. Yan etki barındırmıyor olması sebebiyle hem hamile kadınlarda hem de bebeklerde kullanılması ortaya bir sorun çıkarmayacaktır. Fakat çoğu tedavide olduğu gibi bunda da hekimler hamileliğin ilk 3 ayına işaret etmektedirler. Yapılan araştırmalar Magnetik Rezonans’ ın tamamen güvenli olduğunu ortaya koymuş olsa da doktorlar gerekli görmedikçe hamileliğinin ilk 3 ayında olan bir hastaya bu yöntemi kullanmamasını tavsiye ederler. MR çok güvenilir bir yöntem olsa da bazı MR çekimlerinde daha güvenilir görüntüye ulaşmak için hastaya damar yoluyla Gadalinyum isminde bir ilaç ver  ilmektedir. Bu ilacın hamile kadınlarda yan etki yaratabileceği düşünülerek hamilelik süresi boyunca çekilmesi tavsiye edilmemektedir.

Manyetik Rezonans (MR) Güvenilir midir?

MR çekimi çocuklarda güvenilir mi sorusu hemen hemen bütün ebeveynlerin sorduğu sorulardandır. MR çekimi bütün görüntüleme tekniklerinin içinde en güvenilir olanlardandır. Bu bağlamda çocuklar için Manyetik Rezonans (MR) çekiminde hiçbir sakınca yoktur. Çocuklarda düzgün sonuç almak daha zordur. Çünkü cihazın doğru ve güvenilir görüntüyü alması için hastanın Gündelik hayatta dilimize ‘’MR’’ olarak geçmiş olan bu teknik, yüksek manyetik olarak oluşturulmuş bir alan içerisinde hidrojen ve buna benzer çekirdeklere gönderilen uyarı sonucu bunların yaydığı sinyalleri güvenilir bir görüntüye dönüştürme tekniğine dayanan bir görüntüleme yöntemidir. Bu alanda güçlü manyetik bir yer oluşturularak devreye konulan radyo dalgalarıyla bu dalgaların insan vücudundaki hasta ve sağlam dokuları birbirinden ayırt etmeye çalışılır. Bu yöntemde vücuttaki yumuşak ve hassas dokulara güvenilir bir biçimde bir teşhis konması amaçlanır.

Manyetik Rezonans (MR) Yan Etkileri nelerdir?

MR çekiminde bazı hastalara kontrast boya enjekte edilir. Bu enjekte edilen madde bazı damar veya dokuların daha güvenilir bir şekilde görüntülenmesini sağlar. Çok sık görülmemekle beraber bazı hastalarda bu kontrast madde mide bulantısı, baş dönmesi, baş ağrısı ve deri döküntüleri olarak kendisini gösterebiliyor. Ancak bu yan etkiler az görünmekle beraber kısa süreli bir etki veriyor. Fakat böbrek hastalarında organlara ve dokulara zarar verebilme niteliği taşıyabilmektedir. Böbrek hastalığı olan birinde böyle bir durum ortaya çıktığında hasta öncekinden daha büyük sorunlarla karşı karşıya kalabilmektedir. Bunun önüne geçmek için Manyetik Rezonans (MR) uygulamasından önce detaylı bir tetkik yapılarak kan testi yapılmalıdır. Enjeksiyon işlemi yapılmadan önce hastanın herhangi alerjik rahatsızlığı varsa bunu kesinlikle doktoruyla paylaşmalıdır.

Bütün bunlar göz önüne alındığında MR görüntüleme işlemi hastaya güvenle uygulanabilir. Hasta önceden sahip olduğu alerjik durum ve hastalıkları doktoruyla paylaştığında ve tedavi olmak için kullanılan hastane yeterli olduğunda MR görüntüleme sistemi hastanın tedavisinde güvenilir bir sistem olarak karşımıza çıkacaktır.

MR TESTİNE NASIL HAZIRLANMALISINIZ?

  • Beslenme: Beslenmenizde değişiklik yapmanız gerekmez. 
  • Kıyafet: Hasta önlüğü giymeniz ve tüm metal aksesuarlarınızı çıkarmanız gerekmektedir.
  • MR sırasında gerçekleşecek olaylar: Görüntüleme, her iki ucu da açık olan büyük, boru benzeri bir yapının içinde gerçekleşir. Kaliteli görüntüler için tamamen hareketsiz yatmalısınız. MRI makinesinin yüksek gürültüsünün size rahatsızlık vermemesi için test öncesi size kulak tıkaçları verilecektir. 
  • Alerji: Bazı MR incelemeleri IV kontrast kullanımı gerektirir. MR kontrastına alerjik bir reaksiyon yaşadıysanız, görüntüleme testini isteyen doktorunuza bu konu hakkında bilgi verin. 
  • Sakinleştirici ilaçlar: Klostrofobi nedeniyle anti-anksiyete ilaçlarına ihtiyacınız varsa, reçete için testi isteyen doktorunuzla iletişime geçin. Randevu gününüzde reçetenizi yanınızda getirmelisiniz. 
  • Güçlü manyetik ortam: Güçlü manyetik alanın metallere etkileşmesi nedeniyle vücudunuzda herhangi bir metal varsa randevu öncesinde doktorunuzu bilgilendirmelisiniz. MRI için uygunluğunuzu belirlemek için vücudunuzdaki metalin türü ve konumu gibi ayrıntılı bilgilere ihtiyaç duyulacaktır. 

Tıbbi durumunuza bağlı olarak, doktorunuz testten önce başka hazırlıklar isteyebilir.

Randevu almak için aradığınızda, aşağıdakilerden herhangi biri sizin için geçerliyse lütfen doktorunuzu bilgilendirin:

  • Kalp pili varlığı veya kalp kapakçığı ameliyatı geçmişi
  • İnsülin pompası gibi herhangi bir implante edilebilir pompa varlığı
  • Vücudunuzda metal plakaların, iğnelerin, metal implantların, cerrahi zımbaların veya anevrizma klipslerin varlığı
  • Hamileyseniz veya hamile olabileceğinizi düşünüyorsanız
  • Vücutta kurşun yarası varlığı
  • Metal ile ilgili işlerde çalışma geçmişi (örneğin, metal öğütücü veya kaynakçı olarak).
  • Vücudun herhangi bir yerinde metal parçalar 
  • 30 ila 60 dakika yatar pozisyonda kalmanızı engelleyecek problemler

MR testi sırasında gerçekleşenler

MR taramaları ayakta tedavi bazında veya hastanede yatış süresinin bir parçası olarak gerçekleştirilir. Bazı protokoller tesisler arasında farklılık gösterse de, bir MR prosedürü genellikle aşağıdaki süreci izler:

  1. Prosedürü etkileyebilecek herhangi bir giysi, takı, gözlük, işitme cihazı, saç tokası, çıkarılabilir diş ve benzeri nesneleri çıkarmanız istenecektir.
  2. Giysilerinizi çıkarmanız istenirse, giymeniz için size bir önlük verilecektir.
  3. Prosedür kontrastlı olacak ise elinizde veya kol bölgesinde damar yolu açılarak kontrast boyası verilecektir. 
  4. Tarama makinesinin geniş dairesel açıklığına kayan bir tarama masasına uzanacaksınız. İşlem sırasında hareket etmenizi önlemek için yastıklar ve kayışlar kullanılabilir.
  5. Teknisyen, tarayıcı kontrollerinin bulunduğu başka bir odada olacaktır. Ancak, bir pencereden sizi görebilecek haldedir. Tarayıcının içindeki hoparlörler, teknisyenin sizinle iletişim kurmasını ve sizi duymasını sağlayacaktır. Prosedür süresince sürekli teknisyen ile iletişim halinde olacaksınız.
  6. Cihazdan gelen gürültüyü engellemeye yardımcı olması için size kulak tıkacı veya kulaklık verilecektir. 
  7. Tarama işlemi sırasında, cihaz manyetik alanı oluştururken bir tıklama sesi duyulur ve tarayıcıdan radyo dalgaları gönderilir.
  8. Herhangi bir hareket taramanın kalitesini etkileyebileceği için inceleme sırasında tamamen hareketsiz kalmanız çok önemlidir.
  9. Belirli aralıklarla, incelenen vücut kısmına bağlı olarak nefesinizi tutmanız veya birkaç saniye nefes almamanız talimatı verilebilir. Daha sonra ne zaman nefes alabileceğiniz söylenecek. Nefesinizi birkaç saniyeden fazla tutmanıza gerek olmayacak.
  10. Kontrast boya kullanılıyorsa, IV hattına enjekte edildiğinde kızarma, soğukluk hissi, ağızda tuzlu veya metalik tat, kısa süreli baş ağrısı, kaşıntı, mide bulantısı, kusma gibi etkiler görülebilir. Bu etkiler genellikle birkaç dakika sürer.
  11. Herhangi bir solunum güçlüğü, terleme, uyuşma veya kalp çarpıntısı varlığında, teknisyene haber vermelisiniz.
  12. Test tamamlandığında, yattığınız masa cihazdan dışarıya doğru kayacak ve masadan kalkmanıza yardım edilecektir.
  13. Kontrast uygulaması için bir damar yolu açılmışsa, bu damar yolu kaldırılacaktır.

MRI prosedürünün kendisi ağrıya neden olmazken, test boyunca hareketsiz yatmak, yakın zamanda bir yaralanma veya ameliyat gibi invaziv bir prosedür geçirdiyseniz, rahatsızlık veya ağrıya neden olabilir. Teknisyen, sizin için mümkün olan en üst konfor seviyesini sağlayacak ve prosedürü olabildiğince çabuk tamamlayacaktır.

 

MR testinden sonra?

İşlem sonrasında oluşabilecek baş dönmesi durumundan kaçınmak için yattığınız masasından kalkarken yavaş hareket etmelisiniz.

Prosedür için herhangi bir sakinleştirici kullandıysanız, bu ilacın etkisi tamamen geçene kadar dinlenmeniz gerekmektedir. Ayrıca bu durumda araba kullanmaktan da kaçınmalısınız.

Prosedür sırasında kontrast boya kullanılmışsa ve randevunuzdan sonra kaşıntı, şişme, kızarıklık, nefes almada güçlük gibi kontrast boyaya karşı herhangi bir yan etki veya reaksiyon yaşarsanız hemen doktorunuzu arayın. 

Eve döndükten sonra damar yolunun açıldığı bölgede herhangi bir ağrı, kızarıklık ve / veya şişlik fark ederseniz, bu belirtiler enfeksiyonu veya başka bir reaksiyon türünü işaret edebileceğinden, doktorunuzu bilgilendirmelisiniz.

MR taramasından sonra özel bir bakıma gerek yoktur. Doktorunuz size farklı bir şekilde tavsiyede bulunmadı^ğı sürece normal diyetinize ve aktivitelerinize devam edebilirsiniz. Doktorunuz bazı özel durumlarda işlemden sonra size daha fazla veya alternatif talimatlar verebilir.